الزامات طراحی و اجرای مسکن دائم پس از زلزله (مطالعه موردی: منطقه 3 شهر ساری)

منطقه 3 شهری در بخش جنوبی ساری، در معرض خطرپذیری بالای زمین­لرزه قرار داشته و رخداد زمین لرزه می­تواند نیاز گسترده به بازسازی مسکن را به‌دنبال داشته باشد. با توجه به اهمیت برنامه‌ریزی پیش از وقوع زلزله برای بازسازی مسکن دائم و همچنین فقدان دستورالعمل‌های راهنما برای چگونگی طراحی و اجرای مسکن در شهر ساری، مقاله حاضر به بررسی و شناسایی ابعاد کلیدی طراحی و اجرای مسکن در منطقه مورد مطالعه می‌پردازد. نتایج این تحقیق می­تواند با اتخاذ تصمیمات کلیدی و تأمین الزامات تأمین مسکن دائم به کاهش خطرپذیری پیش از وقوع زلزله و نیز تسریع و ارتقای کارایی بازسازی مسکن دائم در شرایط آشفته و پیچیده پس از وقوع زلزله کمک نماید. مقاله حاضر پس از بررسی نظریه ‌های موجود و شناسایی مهم‌‌ترین ابعاد و چالش‌‌های تأمین مسکن دائم، به سنجش آن‌ها از طریق مصاحبه با متخصصین و مسئولین برنامه‌های بازسازی و نیز مطالعات میدانی در منطقه مورد مطالعه می‌پردازد. در ادامه نتایج حاصل از مطالعات میدانی مجدداً از طریق نظرسنجی متخصصین اولویت‌‌بندی و اعتبارسنجی شده تا در تدوین چارچوب طراحی مسکن دائم در منطقه 3 شهر ساری مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق با روش نمونه موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبه نیمه‌ساخت‌ یافته انجام‌ شده است. انتخاب نمونه­ها بر‌اساس نمونه‌گیری هدفمند و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون صورت گرفته است. از مجموع بررسی‌­ها دوازده مقوله به‌عنوان عوامل کلیدی طراحی و اجرای مسکن دائم در منطقه 3 شهر ساری شناخته‌ شده است. این عوامل شامل مکانیابی سکونتگاه، تعمیر و مقاوم ‌سازی مسکن، مراحل اسکان پس از زلزله، فرصت اصلاحات و توسعه، تسریع بازسازی مسکن، تکامل تدریجی مسکن، تکنولوژی مقتضی، تأمین مسکن توان‌پذیر، نقش مسکن در معیشت خانوار محلی، الگوی سکونت، هویت و انتظارات ساکنین می­باشند که در قالب چهار مضمون الزامات اجرایی، رویکرد طراحی، پاسخ‌های اقتصادی و ملاحظات اجتماعی-فرهنگی دسته‌بندی شده است.